HALA
GOPS
DCK
ZUK
BIP
Stwierdzenie, że „Polacy walczyli na wszystkich frontach II wojny światowej” jest znane wszystkim. My zaś, jako mieszkańcy gminy Dębno, możemy dodać: nasi przodkowie, z tych ziem, uczestniczyli w walkach na każdym froncie tej wielkiej wojny.
Gdy we wrześniu 1939 roku Polska dostaje się pod okupację niemiecką, wielu Polaków postanawia walczyć dalej. Na mocy porozumień sojuszniczych, Francja staje się miejscem tworzenia nowego wojska polskiego. Niestety, beztroscy politycznie Francuzi nie traktują niemieckiego zagrożenia poważnie, co odbija się na szybkości organizacji polskich oddziałów. Tymczasem właśnie do jednej z nich – 2 Dywizji Strzelców Pieszych zgłasza się ochotnik z Francji: Józef Roczniak. Jako emigrant opuścił rodzinne Dębno przed wojną, wskutek zawodu miłosnego i w poszukiwaniu pracy osiadł we Francji. Natychmiast po ogłoszeniu o formowaniu polskiego wojska, wstępuje w jego szeregi.
Jak pisze Józef Smoliński w swej książce „2 Dywizja Strzelców Pieszych”, wydanej w Warszawie w 1992 r., żołnierzy tej jednostki trapią problemy wewnętrzne i zewnętrzne. Polscy emigranci, zgłaszający się do dywizji, mieli poglądy lewicujące, z kolei oficerska kadra była przekonań sanacyjnych, nie sprzyjających generałowi Sikorskiemu – głównodowodzącemu armii polskiej. Francuzi też bynajmniej nie rozpieszczają Polaków. Szkolić się mogli tylko na pastwiskach, zabraniano im kopania okopów (które niszczyły ziemię uprawną), a każdy poligon musiał kończyć się podpisem miejscowego mera stwierdzającego… brak szkód terenowych uczynionych przez polskie wojsko.
Mimo tych trudności, gdy w maju 1940 roku Niemcy uderzają na Francję, żołnierze gen. Bronisława Prugara-Ketlinga – dowódcy 2 DSP – stają do walki. Od 15 VI do 19 VI toczą ciężkie boje pod Belfort i Clos du Deubs, wykazując się męstwem i odwagą. Walczyli z Niemcami oraz z… niechęcią Francuzów, domagających się od Polaków kapitulacji – by móc wreszcie „spokojnie” żyć. Nie widząc wyjścia z zaciskającego się okrążenia – przy kapitulanckiej postawie Francuzów – dywizja przekracza granicę Szwajcarii, gdzie zostaje internowana.
Okazało się wkrótce, że Szwajcarzy wobec wojny toczącej się wokół zaczęli wykorzystywać Polaków do prac budowlanych oraz pracy w rolnictwie. Żołnierze nasi byli przydzielani do konkretnych wiosek i majątków, by pracować jako tania siła robocza. Do jednej z rodzin – Baumanów w okręgu „Zurych Oberland” trafił wraz z innymi żołnierzami Józef Roczniak. Wojna ma swoje prawa, ale młodość też zawsze upomni się o swoje. Józef – muzykalny, młody chłopak – zakochał się w córce gospodarzy. Owocem tej miłości była urodzona 1 IV 1942 roku dziewczynka – Hedi. Dziadkowie dziewczynki zdecydowanie odrzucili możliwość związku ich córki z polskim żołnierzem. „Zamknęli drzwi” przed Józefem, uniemożliwiając mu jakikolwiek kontakt z córką. Józef Roczniak po zakończeniu wojny wrócił więc do Francji, gdzie ułożył sobie życie na nowo.
To jednakże nie koniec historii. Gdy Hedi dorosła i wyszła za mąż, też doczekała się córki, Silvii. Za jej staraniem i z pomocą portali społecznościowych, odnalazła rodzinę w Dębnie i utrzymuje z nią kontakt po dziś dzień.
Kręte są ścieżki Polaków, ale więzy krwi są silniejsze. Czasem odezwie się ten „zew krwi”, pokonując odległości, które coraz częściej dzielą i nas, współczesnych.
Specjalne podziękowania dla Pani Barbary Hebdy za udostępnienie materiałów.
Zdjęcia pochodzą z NAC
Na załączonych zdjęciach znajdują się:
1. Żołnierze 2 Dywizji Strzelców Pieszych piłują drzewo w Szwajcarii
2. Żołnierze 2 DSP kopią rowy
3. Żołnierze 2 DSP pomagają przy żniwach
